"Jod – Zapomniana Historia Życia: Jak Straciliśmy Złoto Zdrowia?"

Czasy, w których żyjemy, pełne są paradoksów. Mamy dostęp do najnowszych technologii, odkryć medycznych i suplementów, które obiecują zdrowie i długowieczność. A jednak coraz częściej zapominamy o podstawowych składnikach, które przez wieki były fundamentem ludzkiego zdrowia.

Jednym z takich składników jest jod – pierwiastek o potężnym działaniu, który, choć niepozorny, kształtuje nasze życie w sposób, o jakim wielu z nas nawet nie wie. Czy zastanawialiście się kiedyś, dlaczego nasze babcie i prababcie tak często wspominały o soli jodowanej? Dlaczego kiedyś lekarze traktowali jod jak cudowny lek na niemal wszystko? A potem… jakby rozpłynął się w powietrzu. Dlaczego? Jak mogliśmy zapomnieć o pierwiastku, który nie tylko chronił nas przed chorobami, ale także kształtował naszą przyszłość? 

Obecnie jod również zniknął z pierwszych stron gazet, a jego rola w naszym życiu została niemal zapomniana. Nadszedł czas, by przywrócić go do naszej świadomości. Historia jodu zaczyna się w 1811 roku, kiedy francuski chemik Bernard Courtois odkrył ten pierwiastek podczas eksperymentów z wodorostami, zauważył unoszący się fioletowy dym. Tak zaczęła się historia jednego z najważniejszych pierwiastków w medycynie. Wkrótce potem jod stał się gwiazdą medycyny - stosowany w leczeniu ran, chorób skóry, a nawet gruźlicy. W XIX wieku każdy szanujący się lekarz miał w swojej apteczce buteleczkę jodyny, a słynne sanatoria nadmorskie przyciągały tłumy, głosząc zdrowotne właściwości kąpieli bogatych w jod. Lekarze odkryli, że jod może leczyć wole – schorzenie, które w tamtych czasach było powszechne. Ludzie z opuchniętymi szyjami, spowodowanymi powiększeniem tarczycy, odzyskiwali zdrowie dzięki kilku kroplom roztworu Lugola. To był cud, a jod stał się bohaterem tamtych czasów. W latach 20 XX wieku, gdy wprowadzono sól jodowaną, świat oszalał na punkcie profilaktyki. W krajach, gdzie dodano jod do soli, liczba przypadków wola spadła niemal do zera. „Jodowane pokolenie” zaczęło być symbolem zdrowia i rozwoju. Wydawało się, że jod na zawsze pozostanie częścią naszej codzienności.

Ale potem coś się zmieniło. W drugiej połowie XX wieku jod zaczął znikać z naszej świadomości. Dlaczego? Przyczyna jest bardziej skomplikowana, niż mogłoby się wydawać.

1. Wzrost popularności diety niskosodowej: W latach 70. i 80. świat opanowała obsesja na punkcie zdrowego serca. Lekarze zaczęli ostrzegać przed nadmiernym spożyciem soli. Ludzie masowo eliminowali sól z diety, zapominając, że to właśnie ona była głównym źródłem jodu.
2. Przemysł spożywczy zmienia kurs: Przemysł spożywczy także przyczynił się do upadku jodu. W latach 60. jod był szeroko stosowany w przemyśle mleczarskim, ale zastąpiono go tańszymi chemikaliami. Chleb, który kiedyś pieczono z dodatkiem jodu, przestał go zawierać.
3. Mit o szkodliwości jodu: Niektóre badania, choć niewystarczająco dokładne, zaczęły sugerować, że nadmiar jodu może być szkodliwy. Strach przed przedawkowaniem sprawił, że wiele osób unikało jodu jak ognia, zapominając, że niedobory są o wiele bardziej powszechne i niebezpieczne.
4. Urbanizacja i zmiana stylu życia: Zanikły tradycyjne nawyki, takie jak jedzenie ryb morskich czy korzystanie z wodorostów. Życie w miastach oddaliło nas od naturalnych źródeł jodu, a masowa produkcja żywności skupiła się na ilości, a nie jakości składników odżywczych. 

Zanim odpowiemy na pytanie, dlaczego powinniśmy przywrócić jod do naszej codziennej diety, warto zrozumieć, co dokładnie robi dla naszego organizmu. Jod jest pierwiastkiem niezbędnym do życia – naszym organizmom jest potrzebny jak tlen. Jego główną rolą jest wspieranie pracy tarczycy, gruczołu, który steruje niemal wszystkimi procesami w organizmie. Hormony tarczycy – tyroksyna (T4) i trójjodotyronina (T3) – odpowiadają za metabolizm, kontrolują temperaturę ciała, poziom energii, a nawet nasz nastrój. Bez jodu tarczyca nie jest w stanie ich produkować, co prowadzi do poważnych zaburzeń zdrowotnych.

Rola jodu wykracza daleko poza tarczycę. Badania wskazują, że pierwiastek ten ma działanie przeciwnowotworowe, szczególnie w przypadku nowotworów piersi, jajników i prostaty. Jod odgrywa także kluczową rolę w rozwoju mózgu u płodów i dzieci. Niedobór jodu w ciąży może prowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń układu nerwowego dziecka, a w skrajnych przypadkach do kretynizmu – stanu, który dziś wydaje się odległym wspomnieniem, ale był realnym zagrożeniem jeszcze kilkadziesiąt lat temu. Jod działa także jako naturalny antyseptyk, pomagając organizmowi zwalczać infekcje. Co ciekawe, jod jest też detoksykantem – pomaga usuwać z organizmu szkodliwe substancje, takie jak fluor, brom czy rtęć. Jego rola w ochronie przed stresem oksydacyjnym i wspieraniu zdrowia układu nerwowego dopiero zaczyna być doceniana. 

Dziś, gdy jod znów zaczyna pojawiać się w rozmowach o zdrowiu, wiele osób zastanawia się, jak najlepiej go suplementować. Jod występuje w wielu formach, a każda z nich ma swoje unikalne właściwości.

Oto najważniejsze:

- Jod pierwiastkowy : To najprostsza forma jodu, która jest jednak bardzo reaktywna i stosunkowo rzadko używana bezpośrednio. Znajduje zastosowanie głównie w medycynie, np. w jodynach do dezynfekcji ran.

- Jod organiczny: Występuje naturalnie w żywności, takiej jak ryby morskie, wodorosty czy mleko. Jest łatwo przyswajalny przez organizm, dlatego dieta bogata w te produkty jest najlepszym źródłem jodu.

- Jodki (jodek potasu, jodek sodu): Te formy są powszechnie stosowane w suplementach i wzbogacanej soli. Jodek potasu jest szczególnie ważny w kontekście ochrony przed promieniowaniem – blokuje wchłanianie radioaktywnego jodu przez tarczycę.

 - Jod molekularny: To nowoczesna forma stosowana w suplementach diety. Jest bardziej stabilna i dobrze przyswajalna, co czyni ją idealnym rozwiązaniem dla osób z niedoborami.

-  Lugol (roztwór jodu): Ten klasyczny preparat, zawierający mieszankę jodu pierwiastkowego i jodku potasu, jest nadal ceniony w medycynie. Lugol znajduje zastosowanie zarówno w diagnostyce medycznej, jak i w leczeniu niedoborów jodu,  wymaga ostrożności i konsultacji ze specjalistą.

- mineralny jod pozyskiwany z źródeł solankowych, z wysoką biodostępnością, zawierający śladowe ilości dodatkowych cennych pierwiastków tkj. magnez, żelazo , potas, selen i cynk. Nadmiar mineralnego jodu jest wydalany, co minimalizuje ryzyko przedawkowania.

Nie ignoruj sygnałów niedobór jodu, które mogą objawiać się na wiele sposobów, od przewlekłego zmęczenia i problemów z koncentracją, przez suchość skóry, aż po problemy z płodnością. Długotrwały brak jodu może prowadzić do poważnych chorób, takich jak niedoczynność tarczycy, wole czy nawet rak tarczycy. Co gorsza, niedobór jodu dotyka także dzieci, prowadząc do zaburzeń rozwoju, problemów z nauką i opóźnionego wzrostu. Dlatego tak ważne jest, aby dbać o jego odpowiedni poziom w diecie – nie tylko swojej, ale i swoich bliskich.

Czas przywrócić jod na piedestał! Jod nie jest modnym superfoods ani egzotycznym składnikiem diety, który podbija Instagram. To pierwiastek, który od wieków czuwa nad naszym zdrowiem, a którego znaczenie zostało niesłusznie zepchnięte na dalszy plan. W obliczu współczesnych wyzwań zdrowotnych musimy na nowo odkryć jego wartość i zadbać o jego obecność w naszym codziennym życiu. Niech to będzie moment refleksji. Wróćmy do prostych rozwiązań, które oferuje natura, i nie ignorujmy tego, co fundamentalne. Jod to skarb, którego nie stać nas na zapomnienie. Pytanie brzmi: czy jesteś gotowy, by go odzyskać?

Pozdrawiam 

Agnieszka Węglińska